Deze week hadden duizenden (of misschien wel meer) het voorrecht zo goed als live te zien hoe een drugsdealer van de tegenpartij het leven verloor. Het tragisch einde van een gast behangen met grote gouden kettingen en een enorm horloge kwam onze huiskamer binnen dankzij whatsapp. Voordat zijn eigen moeder zijn identiteit kon bevestigen voor de autoriteiten, deden een ongrijpbaar groot aantal onbekenden dat al anoniem.
Het is weer zover, het is oorlog in de wijk. Vier bendes vechten om verkooppunten in geliefde delen van de grootste groep favelas van de staat. Dagelijks hangen helicopters boven de wijk en ’s avonds als je goed oplet kan je de vuurgevechten horen. Verschillende bendeleden zitten vast, anderen zijn dood. Het is een jaarlijks terugkerend fenomeen en het is niet zo dat wij meteen in een gevarenzone wonen. Voor Casa Luzeiro kan je de bus nemen die dwars door de verschillende favelas rijdt. Michele nam deze van de week en bij terugkomst raadde ze een ieder af datzelfde te ondernemen. De bus reed bijna stapvoets door de verschillende straten, zodat de chauffeur bij gevaar snel in de achteruit schakelen kon. De straten waren leeg, enkel degenen die eruit moesten voor werk, boodschappen of een doktersbezoek waagden zich buiten de deur. En bovenal hing er een zwaar klimaat van angst, van onzekerheid voor wat er komen zal, iets onbeschrijflijks dat je niet zien kan, maar wel waarneemt.
Het overgrote deel van de bewoners heeft nooit bewust een huis uitgezocht in deze potentiële oorlogsgebieden. Zoals de meesten van ons na studie en de eerste banen een zekere vrijheid hebben om een huis te huren of kopen, hebben de meesten die in favelas wonen dat niet. Je woont er nu eenmaal, meestal omdat je er ooit geboren bent. De drempel naar huisvesting in een middenklasse wijk is enorm. Wat je ouders nooit is gelukt, daar zal ook jij niet in slagen.
Het opgroeien in wijken waar niet de overheid lijkt de heersen, maar bendeleiders die zich letterlijk hebben gevochten tot de top, is gemarkeerd door angst. Angst voor invallen van de politie en de bijbehorende vuurgevechten, angst voor bendeleden die je broers en zussen voor je wegkapen en het altijd bang zijn voor het onvoorspelbare, voor het onzekere. Vluchten kan niet… al lijkt het leven in angst mij een goede reden om de biezen te pakken.
Maar goed, we weten allemaal door de gebeurtenissen van de afgelopen jaren rond de middellandse zee dat angst geen goede reden tot vluchten is. De kans tot sneuvelen moet dicht tegen de 100% liggen, wil je grenzen over mogen steken. In sommigen gevallen mag je je al weinige bezittingen afstaan, zodat een deel van je overnachtingen bekostigd is. Enkel bang zijn brengt je niet ver…
Hoe zou het gaan met de moeder die haar zoon heeft begraven en niet weet wie de opnames van zijn laatste minuut op z’n telefoontje heeft staan? Zou zij niet weg willen rennen? Zo ver als ze kan, tot ze op een plek komt waar whatsapp de beelden nog niet heeft afgeleverd. Misschien dat die plaats niet eens bestaat… Vluchten kan niet…
Nu staat er iets in de Bijbel over angst …volmaakte liefde sluit angst uit… liefde laat geen ruimte voor angst… in iemand die angst kent, is de liefde geen werkelijkheid geworden. Dit is interessant. Geen enkel mens is volmaakte liefde, enkel God. De reden die een Syriër zou moeten hebben om zich met gezin en al te wagen op een instabiele boot, is het verlangen deel te nemen aan een gemeenschap die liefde werkelijkheid laat worden. Deze liefde sluit angst uit. Deze volmaakte liefde kan ook in Syrië gevonden worden. Hoe onmogelijk het ook klinkt, te midden van bommen die vallen, kan angst uitgesloten zijn. Datzelfde geldt voor deze moeder… hoe moeilijk het ook is (en niet voor te stellen), te midden van hoeveel smartphones dan ook, kan zij vrij zijn van angst. Onze wijk kent tientallen, misschien wel honderd geloofsgemeenschappen, waar volmaakte liefde is. Mensen die vluchten, zijn niet op zoek naar geld, naar een baan, naar een mooi huis, maar naar een antwoord op angst. En dat antwoord hebben wij!
31 januari, Maarten, Casa Luzeiro